استویا

استویا چیست ؟

استویا (Stevia) یک گیاه بسیار شیرین است که از قرن شانزدهم میلادی از آن برای شیرین‌کردن نوشیدنی‌ها و تهیه‌ی چای استفاده می‌شده است. این گیاه بومی پاراگوئه و برزیل است و از آن به‌عنوان یک مکمل گیاهی و شیرین‌کننده‌ی بدون کالری یا دارای کالری کم و به‌ عنوان جایگزین سالمی برای شکر استفاده می‌شود. استویا به کنترل قند خون افرادی که دیابت دارند کمک بسیاری می‌کند. همچنین باعث لاغری نیز می‌شود. در این مقاله در مورد فواید استویا برای سلامتی، موارد استفاده، خطرات و عوارض احتمالی آن صحبت خواهیم کرد

دقیقا استویا چیست ؟

استویا گیاهی از خانواده گل داوودی و زیرگروه، گیاه ابروسیا است. باید بدانید بین استویایی که در خانه تهیه می کنید با استویای داخل فروشگاه تفاوت بسیاری وجود دارد. محصولات استویا موجود در قفسه های فروشگاه ها دارای برگ این گیاه نیستند و از عصاره برگ بسیار تصفیه شده استویا تحت عنوان rebaudioside A یا Reb-A ساخته می شوند.

شیرین کننده های Reb-A به صورت مایع، پودر و حالت گرانوله شده وجود دارند. این محصولات مقدار بسیار کمی استویا در خود دارند که تقریبا ۲۰۰ بار شیرین تر از قند است.  شیرین کننده Reb-A ( شیرین کننده نوین) با شیرین کننده هایی از قبیل اریتیتول ( الکل قند ) و دکستروز ( گلوکز ) ترکیب می شوند. برخی از برند های استویا نیز دارای طعم های طبیعی هستند.

آیا مصرف استویا مزیتی هم دارد؟

استویا یک شیرین کننده غیر مغذی است، یعنی تقریبا هیچ کالری ندارد. اگر تصمیم به کاهش وزن دارید، این جنبه استویا بسیار دلپذیر است اما تاکنون این نتیجه اثبات نشده است. اثر شیرین کننده غیرمغذی روی سلامت یک فرد سالم بستگی به مقدار و زمان مصرفش در روز دارد.

اگر مبتلا به دیابت باشید استویا کمکتان می کند، قند خون خود را کنترل کنید. تحقیقات نشان داده است که استویا توانسته تا حدود زیادی سطح انسولین و گلوکز را پایین بیاورد و افراد با وجود دریافت کالری کم بعد از غذا خوردن سیر و راضی باشند. تنها محدودیت این تحقیق آن بود که در فضای آزمایشگاهی و نه زندگی واقعی افراد که در آن رفتارهای طبیعی خود را نشان می دهند، انجام شده است.

بررسی دیگر نشان داد که پودر برگ استویا به کنترل کلسترول کمک می کند و سطح کلی LDL ( کلسترول بد ) و تری گلیسرید را بدون هیچ گونه عوارض جانبی منفی پایین می آورد و توانسته سطح HDL ( کلسترول خوب) را نیز افزایش دهد. هنوز مشخص نشده است که استویا معمولی در مقادیر کمتر چنین تاثیری دارد یا خیر.

خواص استویا چیست ؟

این گیاه بومی برزیل و پاراگوئه است. شیرینی آن ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر شکر است. می‌توان این گیاه را جزو شیرین‌کننده‌های بدون‌کالری دسته‌بندی کرد. زیرا کالری بسیار پایینی دارد.فواید استویا به‌عنوان جایگزین شکر در رژیم غذایی مبتلایان به دیابت به اثبات رسیده است.استویا و اریتریتول برای استفاده در ایالات متحده موردتأیید قرار گرفته‌اند و به‌نظر می‌رسد مصرف متوسط آن خطری برای سلامتی ندارد.

استفاده از استویا به جای شکر می‌تواند فواید چشمگیری برای سلامتی داشته باشد. استویا به‌عنوان یک شیرین‌کننده‌ی بدون کالری شناخته می‌شود. یعنی میزان کربوهیدرات موجود در آن کمتر از ۵ گرم است. این گیاه می‌تواند با سایر مواد ترکیب شده و این امر بسته به آن ترکیبات می‌تواند کالری محصول را افزایش بدهد.

کالری موجود در استویا دقیقا صفر نیست. ولی به حدی کمتر از شکر است که می‌توان آن را در دسته‌ی شیرین‌کننده‌های بدون‌کالری قرار داد.

شیرینی موجود در در این گیاه از ترکیبات طبیعی موجود در آن نشئت می‌گیرد. درنتیجه برای افرادی که ترجیح می‌دهند از غذاها و نوشیدنی‌های طبیعی استفاده کنند، گزینه‌‌ی بهتری محسوب می‌شود. کالری پایین استویا برای مبتلایان به دیابت و کسانی که به‌دنبال کنترل وزن هستند نیز یک ویژگی مثبت محسوب می‌شود.

فواید استویا چیست ؟

فواید استویا برای دیابت

یکی از مهم ترین خواص گیاه استویا، توانایی آن برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت می باشد. استویا یک جایگزین ایده آل برای شکر در افراد مبتلا به دیابت محسوب می شود.

ترکیب گلیکوئیدی استویوساید موجود در گیاه استویا هنگامی که تجزیه می شود، ذرات حاوی گلوکز را در روده بزرگ جذب کرده و مانع از ورود آن ها به جریان خون می شود و به این ترتیب به کاهش قند خون افراد مبتلا به دیابت کمک می کند.

مطالعات نشان داده که مصرف استویا به کاهش قند خون ناشتا کمک کرده و مقاومت به انسولین را در افراد دیابتی بهبود می بخشد.

مطالعات نشان می‌دهند که مصرف استویا موجب افزایش کالری و کربوهیدرات مصرفی نمی‌شود. همچنین این مطالعات نشان می‌دهند که این گیاه بر قند خون و واکنش به انسولین تأثیری ندارد. این امر به مبتلایان به دیابت اجازه می‌دهد تا از گستره‌ی بزرگتری از غذاها استفاده و رژیم غذایی سالم تر را دنبال کنند.

براساس یک بررسی بر روی ۵ آزمایش کنترل‌شده‌ی تصادفی، تأثیر استویا بر شاخص‌هایی مانند قند خون، سطح انسولین، فشار خون و وزن بدن بسیار اندک تا صفر است.

در یکی از این مطالعات مصرف این گیاه موجب کاهش چشمگیری در قند خون و واکنش گلوکاگون پس از مصرف وعده‌ی غذایی در مبتلایان به دیابت نوع ۲ شد.

گلوکاگون هورمونی است که سطح گلوکز را در خون تنظیم می‌کند. مکانیسم ترشح گلوکاگون معمولا در مبتلایان به دیابت به‌درستی انجام نمی‌گیرد. با افزایش قند خون، گلوکاگون افت می‌کند و همین امر موجب تنظیم قند خون می‌شود.

فواید استویا برای کنترل وزن

گیاه استویا یک شیرین کننده ی طبیعی کم کالری است که با کنترل و قابت نگه داشتن سطح قند خون به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند.

مطالعه ای نشان داده که اگر 30 دقیقه قبل از غذا، استویا مصرف کنید می تواند به کاهش اشتها کمک کند و مانع از پرخوری شود.

چاقی و اضافه وزن دلایلی مختلفی دارد. عدم تحرک کافی و مصرف غذاهای پرانرژی مانند غذاهای پرچرب و سرشار از شکر از دلایل آن هستند. تقریبا ۱۶٪ از کل کالری دریافتی رژیم غذایی آمریکایی‌ها را شکر اضافه‌شده به غذاها تشکیل می‌دهد. این امر خطر افزایش وزن و کاهش کنترل قند خون را افزایش می‌دهد.

میزان قند یا کالری در استویا ناچیز یا صفر است. بنابراین استفاده از آن راهی مناسب برای کاهش کالری دریافتی است؛ بدون اینکه مجبور بشویم غذاهای بدمزه بخوریم!

فواید استویا برای سرطان لوزالمعده

استویا محتوی استرول‌ها و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی فراوانی مانند کمپفرول است. براساس مطالعات کمپفرول می‌تواند خطر سرطان‌ لوزالمعده را تا ۲۳٪ کاهش بدهد.

فواید استویا برای فشار خون

برخی گلیکوزیدهای موجود در عصاره‌ی استویا می‌توانند به گشادشدن رگ‌های خونی کمک بکنند. همچنین آنها می‌توانند دفع سدیم و خروج ادرار را افزایش بدهند.استویوساید موجود در گیاه استویا عملکرد رگ های خونی را بهبود می بخشد و به عنوان یک دیورتیک طبیعی با افزایش ادرار و در نتیجه افزایش دفع سدیم به کاهش فشار خون بالا کمک می کند.

براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۳ صورت گرفت این گیاه به‌طور بالقوه می‌تواند موجب کاهش فشار خون شود. این مطالعه نشان می‌دهد که احتمالا استویا موجب واکنش‌های کاردیوتونیک در بدن می‌شود. واکنش‌های کاردیوتونیک موجب تنظیم فشار خون و ضربان قلب می‌شوند.

بااین‌حالی برخی مطالعات دیگر نیز نشان می‌دهند که استویا بر فشار خون تأثیری ندارد. بنابراین برای تأیید این خاصیت استویا به مطالعات بیشتری نیاز است.

استویا در ویکیپدیا

فواید استویا برای رژیم غذایی کودکان

غذاها و نوشیدنی‌هایی که محتوی استویا هستند، نقش مهمی در کاهش کالری دریافتی در رژیم غذایی کودکان دارند. امروزه هزاران محصول از سس سالاد گرفته تا شکلات‌هایی در بازار وجود دارند که محتوی شیرین‌کنند‌ه‌ی طبیعی این گیاه هستند. این امر به کودکان کمک می‌کند تا بدون افزایش کالری مصرفی و با داشتن رژیم غذایی کم‌شکر بتوانند از غذاها و نوشیدنی‌های شیرین استفاده کنند.

مصرف زیاد شکر و کالری با افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی و چاقی در ارتباط است.

فواید استویا برای حساسیت‌ها (آلرژی‌ها)

در سال ۲۰۱۰ کمیته‌ی امنیت غذایی اروپا تأثیر مصرف استویا را بر بروز واکنش‌های آلرژیک بررسی کرد. محققان نتیجه‌گیری کردند گلیکوزیدهای استویول واکنش‌پذیر نیستند و به ترکیبات واکنش‌پذیر تجزیه نمی‌شوند. بنابراین مصرف آنها در مواد غذایی موجب بروز واکنش‌های آلرژیک نمی‌شود.

حتی عصاره‌های بسیار خالص استویا نیز بعید است که موجب بروز واکنش‌های آلرژیک بشوند. تا سال ۲۰۰۸ هیچ موردی از حساسیت به استویا ثبت نشده بود.

خواص استویا برای پوست صورت

توجه : پیش از مصرف هرگونه ماسک بر روی صورت و نواحی حساس بدن، با مالیدن مقداری کمی از آن بر روی پوست دست خود به مدت حداقل 20 دقیقه، از نداشتن حساسیت نسبت به آن اطمینان حاصل نمایید.

جوان سازی پوست صورت

مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و ویتامین C موجود در گیاه استویا به رفع چین و چروک صورت کمک کرده و برای جوان سازی پوست صورت مفید می باشد.

ماسک ضد چروک استویا

1 قاشق غذاخوری پودر برگ های خشک شده استویا را با یک قاشق غذاخوری شیر ترکیب کنید و بر روی صورت بمالید، بگذارید 20 دقیقه بماند و سپس با آب گرم خوب بشویید.

این ماسک را دو بار در هفته استفاده کنید تا زدوتر نتیجه بگیرید.

درمان اگزما

استویا یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان بیماری های پوستی از جمله اگزما می باشد، استفاده ی موضعی از گیاه استویا به عنوان یک استروئید عمل کرده و به درمان اگزما و خارش ناشی از آن کمک می کند.

فواید دارویی و درمانی استویا چیست

ترک سیگار

تحقیقات جدید نشان داده که مصرف گیاه استویا به دلیل مقادیر بالای ویتامین C و خاصیت مدر که دارد به سم زدایی و دفع نیکوتین از بدن کمک کرده و برای ترک سیگار مفید می باشد.

سرطان

مقادیر بالای آنتی اکسیدان های کورستین، کائمفرول و سایر ترکیبات گلیکوئیدی موجود در استویا برای پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان پانکراس مفید هستند.

کبد

گیاه استویا یک دیورتیک طبیعی است که به سم زدایی و پاک سازی بدن و کبد کمک کرده و برای درمان بیماری های کبد از جمله کبد چرب مفید می باشد.

کلسترول خون و قلب

مطالعات داده که مصرف استویا می تواند باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید بالای خون شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش دهد.

مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در استویا برای پیشگیری از بیماری های قلبی و حمله ی قلبی مفید هستند.

سلامت دهان و دندان

استویا یکی از بهترین مواد طبیعی است که به کاهش باکتری در دهان و پوسیدگی دندان ها کمک کرده و به عنوان یک افزودنی محبوب برای خمیر دندان و دهانشویه محسوب می شود.

پوکی استخوان

مطالعات نشان داده که استویا با افزایش متابولیسم کلسیم، به افزایش تراکم استخوان کمک کرده و برای درمان پوکی استخوان مفید است.

مضرات استویا چیست ؟

در آمریکای جنوبی زنان در دوران بارداری و شیردهی از استویا استفاده می کردند اما در حال حاضر اطلاعات دقیقی از اثر آن بر روی جنین و زنان باردار در دست نیست پس بهتر است در دوران بارداری از مصرف استویا اجتناب کنید.

بیماران مبتلا به دیابت و فشار خون پایین بهتر است بعد از هر بار مصرف گیاه استویا، میزان قند خون و فشار خون را کنترل کنند.

استویا می تواند در برخی افراد باعث ایجاد واکنش های آلرژیک شود که علائم نفخ، گرفتگی و گاهی اوقات سردرد مشخص می شود.

سازمان دارو و غذای آمریکا می گوید گلیکوزیدهای استویا مانند Reb-A در کل بی خطر هستند ولی مصرف برگ کامل استویا یا عصاره آن را برای استفاده در غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی ها به دلیل کمبود اطلاعات تایید نکرده اند. استویا خام ممکن است به کلیه ها، سیستم تناسلی و سیستم قلبی عروقی آسیب وارد کند و فشار خون را خیلی پایین بیاورد یا با داروهای کاهش دهنده فشار خون تداخل ایجاد کند.

با اینکه استویا برای افراد دیابتی بی خطر در نظر گرفته می شود اما برند هایی را که حاوی دکستروز یا مالتودکرستین هستند باید با احتیاط مصرف کرد. دکستروز گلوکز و مالتودکرستین نشاسته است که کربوهیدرات و کالری را به استویا اضافه می کنند. همچنین ممکن است قندهای الکل، کمی کربوهیدرات را تقویت کنند.

اگر بعضی وقت ها از استویا استفاده می کنید، ممکن است روی قند خونتان تاثیری نداشته باشد، اما اگر در تمام طول روز مصرف کنید مقدار کربوهیدرات ها افزایش پیدا می کند. نتایج تحقیقی در سال ۲۰۱۵ نشان داد که شیرین کننده های غیرمغذی باعث اختلال در فلور روده، عدم تحمل گلوکز و اختلال متابولیک می شود.

در بعضی افراد هم محصولات استویایی که با الکل های قند ساخته شده باشد منجر به مشکلات گوارشی از جمله نفخ و اسهال می شود. اصلی ترین مشکل در شیرین کننده های غیرمغذی، مزه آن است. طعم استویا نسبت به دیگر شیرین کننده ها بهتر است، برخی از آن لذت می برند و برای بعضی اصلا جالب نیست.

براساس مطالعات عصاره‌ی استویا عوارض جانبی‌ای ندارد. گلیکوزید استویول خالص توسط سازمان غذا و داروی آمریکا جزو افزودنی‌های مجاز شناخته می‌شود. ولی ممکن است مصرف برگ کامل استویا مشکلاتی را برای فرد ایجاد بکند.

در ابتدا تصور می‌شد که استویا می‌تواند برای سلامت کلیه خطرناک باشد. اما مطالعه‌ای بر روی موش‌ها نشان داد مکمل‌های حاوی برگ‌های استویا ویژگی‌هایی دارند که از کلیه محافظت کرده و به بهبود دیابت کمک می‌کنند.

مطالعات نشان می‌دهد مصرف مقادیر توصیه‌شده از جایگزین‌های شکر در در دوران بارداری مجاز است و خطری ندارد.

برخی محصولات استویا محتوی الکل‌قند (نوعی الکل حاصل از قندها) هستند. افرادی که نسبت به الکل‌قند حساسیت دارند، ممکن است با مصرف آن علائمی مانند گرفتگی‌ها و نفخ شکم، حالت تهوع و اسهال را تجربه کنند. البته احتمال بروز این علائم در اثر مصرف قندالکل اریتریتول (که در استویا وجود دارد) کمتر از بقیه قندالکل‌هاست.

تا زمانی که استویا به‌خوبی تصفیه شده باشد و در حد اعتدال مصرف شود، موجب بروز عوارض جانبی نمی‌شود و می‌توانید بدون نگرانی آن را مصرف کنید.

طبع استویا چیست

طبیعت استویا گرم و خشک می باشد. استویا حاوی مقادیر بالای ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B، کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، منیزیم، انواع آنتی اکسیدان ها، فلاونوئید ها و گلیکوزید ها می باشد.

استویا گیاهی بومی آمریکای جنوبی بوده و ارتفاع درختچه ی آن تا یک متر می رسد. استویا یکی از بهترین مواد طبیعی جایگزین شکر محسوب می‌شود، این گیاه به‌طور معمول برای بهتر کردن طعم دارو ها و چای استفاده می‌ شود.

انواع استویا چیست

استویا بیش از 200 گونه در طبیعت دارد و چون مصرف استویای خام ممکن است عوارضی داشته باشد در سه فرم به بازار عرضه می شود؛

برگ های سبز استویا

این حداقل فرم پردازش استویا است که 30 تا 40 برابر شیرین تر از شکر می باشد و مزه ی آن کمی تلخی دارد.

برگ های استویا را می توان تازه یا به صورت برگ های خشک شده و پودر شده مصرف کرد.

عصاره استویا

عصاره استویا که ار برگ های سبز این گیاه به دست می آید، 200 برابر شیرین تر از شکر بوده و مزه ی تلخ برگ ها را ندارد.

استویا اصلاح شده

این نوع استویا 200-400 برابر شیرین تر از شکر بوده و اغلب به عنوان بدترین نوع استویا محسوب می شود.

استویا اصلاح شده به شکل پودر سفید رنگ عرضه می شود.

روش مصرف استویا چیست

استویا را به عنوان جایگزین قند و شکر در غذاهای و نوشیدنی های مورد علاقه خود استفاده کنید. نیم بند انگشت استویا برابر با حدود یک قاشق چای خوری شکر است.

راه های مناسب استفاده از استویا عبارت است از:

قهوه یا چای

لیمونادهای خانگی

استفاده در بلغور جو دوسر گرم یا سرد

به کاربردن در اسموتی

ریختن در ماست

با استویا کیک و شیرینی بپزید و دقیقا همان مزه ای را می دهند که از شکر استفاده کرده اید. بعضی از محصولات استویا برای استفاده در آشپزی مناسب نیستند و هنگام خرید از روی بسته بندی متوجه شوید. در صورت نداشتن شکر هنگام پخت شیرینی و کیک بهتر است از پوره موز و سس سیب نیز استفاده کنید. برای بدست آوردن طعم و شیرینی مورد نظر خود باید چندین مرتبه آزمون و خطا انجام دهید.

استویا می تواند جایگزین شکر در پخت و پز شود

با استویا کوکی، کیک و حتی شربت درست کنید اما از آنجا که استویا از شکر خیلی شیرین تر است، باید مقدار کمی از آن را به مواد کیک اضافه کنید. مقدار استفاده از آن بستگی به برند و دستور پخت نیز دارد.

طرز تهیه دم نوش استویا

برای تهیه این دم نوش کافی است آب را بجوشانید و به محض به جوش آمدن زیر شعله را خاموش کنید. برگ‌های خشک استویا و پودر دارچین را به آن اضافه کرده و اجازه دهید ۱۰ دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و میل کنید.

سوالات متداول درباره استویا

این مطالب را هم بخوانید : تخم چیا چیست ؟ – کینوا چیست ؟